Emdr Nedir?

EMDR terapisi, günlük hayatımızı etkileyen olumsuz anı veya travmatik yaşantıların duygu ve düşüncelerimiz üzerindeki olumsuz etkisini gündelik yaşantılarımızın akışındaki işlevleri (fonksiyonellik) bozmamak üzerine geliştirilmiş güncel, kanıta dayalı, geçerliliği kanıtlanmış bir psikoterapi yaklaşımıdır.  EMDR geliştirildiği dilde “Eye Movement Desensitization and Reprocessing” olarak geçmekte, Türkçe olarak da açılımı “Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme”dir. EMDR kısaltma olarak akılda kalıcılığı yüksek olduğu için yaygın kullanılmaktadır.

EMDR, 2019 yılında kaybettiğimiz Dr. Francine Shapiro tarafından Newton’un yerçekimini keşfi gibi bir buluşla 1987 yılında bir yürüyüş sırasında etkisi keşfedilen ve travmatik anıları olan psikolog, psikiyatrist arkadaşları ve danışanları ile hem deneyimsel hem de bilimsel açıdan etkisi keşfedilen bir travma ile baş etme yöntemidir.  EMDR birçok farklı psikoterapi yaklaşımı uygulayan terapistler tarafından da benimsenen bir teknik olarak görülse de kendi başına güçlü ve de “hakkıyla yapıldığında” uzun vadede etkili bir terapi yaklaşımıdır.

Psikoloji lisans öğrenimimin son yılında 1999 depreminde gönüllü olarak Marmara Depremi sonrasında Gölcük depremzedelerine, bireysel yetişkin, aile ve çocuklarına destek çalışmalarına katılmış olduğum zamanlarda Shapiro ülkemize gelerek bu tekniği bazı psikolog ve psikiyatristlere EMDR yaklaşımını bizzat öğreterek depremzedelere hem direkt hem de dolaylı olarak destek olmuştur.

Uluslararası alanda da güçlü bir organizasyona sahip olan bu EMDR yaklaşımı, psikolog ve psikoterapistleri son derece yapılandırılmış özel bir eğitimden geçirerek aralıklarla katı disiplinle bir sertifikasyondan geçirerek EMDR 1., 2. Düzey ve Dünyada Bölgesel ve Uluslararası Geçerliliği olan düzeyler lisanslandırılmaktadır. Ülkemizde, merkezi İstanbul’da bulunan yetkili kuruluşu EMDR Derneğinin açılımı Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Derneği Türkiye (geliştirildiği dilde “Eye Movement Desensitization and Reprocessing-EMDR) olarak bu psikoterapi yönteminin uygulamasına uygun kişisel yapı ve becerisi olan psikoterapistlere eğitim vermektedir. Her mesleğin şarlatanları olsa da bu EMDR sertifikasyon sistemiyle elenmekte veya pek uzun vadede sistemde barınamamaktadırlar. Umut, para ve zaman kaybetmek istemeyen psikolojik desteğe ihtiyaç duyan kişiler kendilerinin hem mekânsal hem de koşul olarak ulaşabileceği EMDR terapistleri için EMDR-Türkiye Derneği https://www.emdr-tr.org internet adresinden de gönül rahatlığıyla erişim sağlayabileceklerdir.  Bu dernek sayesinde, ülkemizde bizzat Shapiro tarafından eğitilmiş uzman eğitimciler ve onların eğittiği donanımlı pek çok meslektaşımız eşliğinde halen pek çok felaket ve travma mağduruna psikolojik destek verilmektedir. 

Emdr terapisi nedir?

EMDR terapisi, yukarıda bahsedilen EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing -Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) yönteminin deprem, istismar, ölüm ve benzeri büyük ya da diğerlerine nazaran daha küçük ama etkisi aynı olan travmatik anılardan mağdur olan kişilere bu anıların günlük yaşamlarına olan etkilerini aşabilmeleri için uygulanan bir psikoterapi yaklaşımıdır.

EMDR terapisi, olumsuz anı ve yaşantıları olan bireylerin yaşamlarını sürdürebilmek için unutma-saklama-saklanmaya izin veren “psikolojik zırh” veya “psikolojik kalkanları” kullanan kişilerin bu psikolojik enerjilerini daha da tüketmeden yaşamlarını sürdürmelerine yardımcı olan bir yaklaşıma dayanmaktadır. İnsanlar, kişiliklerinin güçlü yönleri ve yakın çevrelerindeki destekleyici çevre gibi sebeplerle, olumsuz anı ve yaşantıları hafızalarında bastırarak unutmakta, günlük hayatlarında belli olmaması için sır gibi saklamakta veya kendilerini benzeri durumu yaşamamak için diğer insanlardan, ortam ve uğraşlardan uzaklaştırmaktadırlar. Bu sayede, halatını açmadığı için limandan bir türlü uzaklaşamayan veya bağlandığı iskeleyi darmadağın eden bir gemi gibi yaşamlarını yaşamaktadırlar. “EMDR terapisi nedir?” sorusuna ben psikoterapist olarak özetle yukarıdaki metaforu kullanarak ifade edebiliyorum. Benim EMDR terapisti olarak işlevim, danışanların EMDR terapi yaklaşımıyla halatı unutmadan toplamalarını veya gerektiğinde yeni bir iskeleye güvenle bağlanmaları için halatı kullanabilmelerine destek olmaktır.

EMDR terapisi, insan eliyle yaratılan felaketler (savaş, çatışma, terör, ulaşım aracı kazası gibi), doğal felaketler (deprem, yangın, sel gibi), fiziksel istismar (taciz, tecavüz, fiziksel şiddet) gibi çocukluktan gelen eski veya ergenlik ve yetişkin yaşamındaki güncel travmalardan kaynaklı panik atağı (panik atak), korku, kaygı, kronik ağrı şeklinde yaşanan fiziksel ve psikolojik etkilerle ortaya çıkan travma yani olumsuz anıların göz hareketleri ve iki yönlü bedensel işleme prensibine dayalı tekniklerle çözümüne yardımcı olabilmektedir. Bilimsel yani kanıta-dayalı bir terapi yöntemi olan EMDR terapisi, günümüzde pek çok travmatik sorunun hızla veya “salyangoz hızında” ama kalıcı çözümüne katkıda bulunmaktadır.

EMDR terapisi yaklaşımı, büyük travmaların ya da diğerlerine nazaran daha küçük ama etkisi aynı olan travmatik anıların, yeterince işlenmediği zaman üzerinden uzun süre geçmesine rağmen etkisinin ve yaşattıklarının ilk günkü güce sahip olduğunu ortaya koyar ve bu anıların güvenli bir ortamda bilincimiz açık şekilde ele alınıp işlenmesine katkıda bulunur.

EMDR terapisi nasıl yapılır?

Özellikle, EMDR terapisi, ilk günkü etkisi devam eden olumsuz anılara odaklanarak, duyarsızlaştırma işlemiyle anıların işlenmesine ve kişide oluşturduğu yoğun fiziksel ve duygusal etkiyi azaltarak diğer anılarla hayatla uyumumuzu sağlayacak şekilde sağlıklı bağlanmasına yardımcı olur. Bu işlem sonucunda çalışılan anılar unutulmaz veya silinmez, ancak sadece ilk günkü olumsuz ve ağır etkisinin ortadan kalmasını sağlar. Diğer bir deyişle, anıların kişi üzerindeki duygusal, düşünsel, bedensel baskı gücü zayıflar. Unutma/saklama/saklanmaya sebep olan, insan, durum ve ortamlardan kaçınmaya sebep olan “Psikolojik zırh” veya “psikolojik kalkanlar” EMDR terapisi sayesinde psikolojik enerjilerini daha da tüketmeden yaşamlarını sürdürmelerine yardımcı olur.

EMDR terapisi, online (çevrimiçi) veya yüz yüze görüşmelerle farklı yaşlarda çocuk, ergen, yetişkin bireyler veya özel bir yaklaşımla çift ilişkilerinde ve ailevi sorunların çözümünde Aile terapileri yaklaşımlarıyla birlikte kullanılmaktadır.

EMDR terapisi teknik olarak, birlikte veya ayrı ayrı görme, işitme, dokunma duyularına odaklanarak beynin sağ ve sol yarımküresindeki ayrı ayrı dağınık halde tutulan travmatik anı parçacıklarının aynı anda psikolojik olarak güvenli bir ortamda yeniden hatırlanıp, birleştirilip olumsuz duygusal yük ve baskının arındırılması ve o anıların hatırlandığı zaman yaşamımıza olan etkisinin minimize edilmesi prensibini hayata geçirmemizi sağlar. EMDR’yi tek bir cümlede ancak böyle anlatabildim. 😊 Uzun ve zor anlaşılan Orhan Pamuk roman cümleleri gibi oldu. 😉 Aşağıda, yukarıda belirtilen prensibi uygularken kullanılan teknikleri umarım daha basitçe anlatabilirim. Umalım!

Yeri geldiği özel bir konuya değinmek isterim: ben bu yazı içeriğini ileride insanlara faydalı olmak için EMDR uygulayıcısı olmak isteyen yetenekli psikoterapi uzmanları ve öğrencilere, EMDR ile bilgi edinip hizmet almak isteyen meraklı danışanlara ve bu EMDR yaklaşımının dijital ortamda doğru, öz ve net tanıtımını yapmak ve de doğru anlamak isteyen tanıtım uzmanı kişilere uygulamacı-bilim insanı psikoterapist olarak şahsımın bakış açısıyla sohbetvari de olabilen bir şekilde aktarmak istedim. Bu konuda, daha teknik ve ansiklopedik bilgi arayanlar Google üzerinden daha güzel sonuçlara ulaşabilir. Umarım, EMDR’yi tanımak isteyen kişilerin kafalarındaki soru işaretlerini yazının geri kalanında da giderebilirim. Haydi kısa kesip, yazıya devam o halde! 😊

EMDR terapisinin teknik ekipman olmadan gerçekleşen klasik uygulamasında, gözü açık bir şekilde psikoterapistin parmaklarını belli bir mesafede sağa ve sola hareket etmesini gözlerinizle izlerken psikoterapistin başlatıcı yönergeleri ile anıları serbest zihin akışı yöntemiyle kişinin hatırlaması ve akla gelen düşünce, duygu ve bedensel duyuların konuşulup terapide işlenerek travmatik anıların özel teknikler ile terapist ve danışanın iş birliğinde çalışması ile sağlanır.

İkinci bir yöntem ise, gözünüz kapalı olarak sağ ve sol kulağınızda kulaklık ile işitsel olarak beynin iki yarısının anı hatırlanırken aktif çalışmasını sağlayarak travmatik anı parçacıklarının birlikte canlanıp işlenmesi sağlanır.

İkinci yöntemle çok benzeyen bir diğer yöntem ise, sağ ve sol avucunuzda titreşim yaratan bir cihaz yardımıyla anılar sağ ve sol beyinde yukarıda belirtilen şekilde işlenir.

Dördüncü şekliyle, 70-80’li yıllarda doğanların TRT1 de yayınlanan “Kara Şimşek” dizisindeki Michael’ın arabasının önde sağa sola yanıp sönen kırmızı ışığı gibi çalışan bir ışık yardımıyla farklı hız ve yanıp sönme tekniğiyle çalışan mavi, beyaz, kırmızı, yeşil ışık veren bir ışıklı cihaz ile yapılan sağ ve sol beyin uyarımı yapılır.

Bir diğer teknik, radyo antenlerine benzeyen bir metal çubuğun sağ ve sol dizlerinize hafifçe dokundurulması ile anıların hatırlanması ve işlenmesi sağlanır.

Ayrıca, çocuklarla yapılan çalışmalarda, çalışma yapılırken ellerine oyuncak ördek benzeri titreşim veren bir cihaz yardımıyla sağ ve sol beynin aktivasyonu ile olumsuz anılar ve korkular işlenerek kaygılarının azaltılması yöntemi kullanılmaktadır.

Çiftlerle yapılan EMDR çalışmasında ise ilişkideki travmatik anılar (aldatma, düşük, kayıp, şiddet içeren kavga vb.) konular çiftlerin birbirlerinin ellerini tutarak (avuç içlerine yerleştirilen titreşim cihazı ile), birbirleriyle yan yana veya karşılıklı oturarak güvenle sarılmaları şeklinde sağ ve sol avuçlarıyla elleri, dizleri, kollarının yanlarına dokunmaları ile anıyı düşünmeleri şeklinde gerçekleşmektedir.

Teknik açıdan son olarak bahsetmek istediğim konu ise Online EMDR ile ilgilidir. Salgın, zaman yönetimi ve yerleşim yeri değişiklikleri gibi sebeplerle son yıllarda Online EMDR uygulaması hem danışan hem de terapistler tarafından giderek benimsenmekte ve uygulanmaktadır.  Online EMDR için ise EMDR Kit adında bir program yardımıyla bir kulaklıkla birlikte online olarak yukarıdaki amaçlara uygun Online EMDR terapisi gerçekleşmektedir. Online EMDR terapisinde, EMDR uzmanı sağ ve sol beynin aynı anda anı işlemesi için EMDR kit dışında başka bir teknik kullanımını da tercih edebilmektedir.    

Yukarıdaki teknikler açısından, danışanın en rahat edip çalışabileceği teknik terapistle birlikte size ve çalışılan konuya en uygunu tespit edilip seçilerek travmatik anı çalışılabilir.

EMDR Terapisi amaçları nelerdir?

EMDR terapisinin amaçları, temelde insanların farklı yaşlarda yaşanmış olan veya halen yaşanan travmalarımızın iç dünyalarımızda duvarların arkasına saklanmadan veya halının altına süpürülmeden güvenli ortamda konuşulması ve hayat kalitemizin psikolojik enerjimiz ile dayanıklılığımız arttırılmasıdır. EMDR terapisi sonrasında, kişinin yaşadığı olası yeni hayat olaylarında travmatik açıdan incinebilirliğinin veya bir başka deyişle kendisi ve çevresindekiler açısından olası zararlarının azaltılması amaçlanır. Bireylerin kendilerini olumsuz olaylar karşısında daha güvende ve rahat hissetmeleri için zemin sağlanmış olabilmektedir. Yazının yukarısında bahsedilen “gemi” metaforuyla belirtilmiş olan özet tablo olarak düşünülebilir.

EMDR Terapisi kaç seans sürer?

EMDR terapisi kaç seans sürer diye bakıldığında, diğer terapilerde olduğu gibi danışanın kişilik özellikleri, yaşam koşulları, yaşadığı sorunun zorluk düzeyi, çalışılan travmatik anıların tipi, karmaşıklığı ve de bu çalışmanın danışan için doğru zamanda olup kesinti olup olmadığına bağlı olarak değişir.

Yukarıdaki bilgi size EMDR süresi açısından çok net bilgi vermemekte bunun farkındayım. ☹ Ancak, süre açısından 2. Düzey EMDR terapi uzmanı olarak en az 3 seans gibi bir tahmini ortalama süre çalıştığımı belirtebilirim. Kaygı, takıntı, panik atağı (panik atak), fobi çeşitleri, çoğu travmada bireysel EMDR, Çift EMDR ve Online EMDR çalışmalarım ortalama 6-12 seans olabilmektedir.  Bazı kişilik bozuklukları veya düzeyleri olarak tabir edilen durumlarda, ağır istismar, ağır depresyon ve büyük, karmaşık travmalarda 25 seansa kadar çalışılabilmektedir. EMDR terapistleri, sorunların hem yeteri kadar çalışılması hem de danışan açısından daha kalıcı çözümünü hedeflemektedirler. Benim gözlemim, psikoterapist size ve sorunlarınıza optimize edilmiş bir zamanla EMDR uygulaması yapacaktır. Özetle, 3 ile 25 seans arasında kabaca bir süre EMDR için bir aralık olarak yukarıda belirtilen şartlara göre düşünülebilir.

EMDR Terapisi kimlere uygulanır?

EMDR terapisi, bireysel olarak çocuklara, ergenlere, yetişkinlere, yaşlılara; çift ve ilişkilerde de yakın ilişkilere odaklanarak ilişki içindeki bireylere odaklanır. Yaşanan sorunlar açısından bakıldığında ise çalışma alanları:

• Travma Sonrası Stres Bozukluğu,
• Panik Bozukluk, Panik Atak,
• Cinsel İşlev Bozuklukları,
• Kaygı Bozuklukları,
• Kişilik Bozuklukları,
• Depresyon,
• Bipolar Bozukluk,
• Sınav Kaygısı,
• Stres ve Öfke Kontrolü,
• Yas ve Kayıplar,
• Yaygın Anksiyete,
• Performans Kaygısı,
• Madde Bağımlılığı,
• Özgül Fobiler,
• Çift İlişki Sorunları.

Yukarıdaki sorunları yaşayan kişiler ve yakınları EMDR terapi uygulamasına başvurabilir.

EMDR Terapisi Yan Etkileri var mıdır?

EMDR terapisi yan etkisi açısından, hamilelik döneminin bazı aşamaları haricinde zararı ve yan etkisi olmayan bir psikoterapi yöntemidir. İnsanlara, travmaları nedeniyle güvenmekte zorlanan kişiler açısından özellikle gözlerin istenilmedikçe kapatılmadığı, bilincin açık olduğu bir çalışma olduğu belirtilebilir. Bizler de EMDR terapistleri olarak kendi üzerimizde kendi travmatik anılarımızı bu EMDR eğitimimiz sırasında çalışmış olduğumuz için başka insanların hassas olabileceklerini baştan kabul ederek doğru, güvenli bir çalışma ortamı hazırlamaktayız.  Danışanlarımızın da çeşitli problemlerini çalışırken seanslar sonrasında veya tamamlanması sonrası yan etki açısından biraz gerginlik hissetmiş olsalar da olumlu yaşam enerjisi artışından bahsetmesi ve de genel olarak yaşam kalitesindeki artışı belirtmelerine sıkça tanık olmaktayız.    

EMDR Terapisi zararlı mıdır? 

EMDR tekniği, Dünya Sağlık Örgütü gibi uluslararası çoğu kuruluş tarafından onaylanmış ve kanıta dayalı bilimsel araştırmalarla geçerlilik ve güvenilirliği kanıtlanmıştır. Ülkemizde de EMDR Türkiye Derneği tarafından çalışmaların etkinliği ve kalitesi takip edilip desteklenmektedir. Sadece, hamilelik döneminde ve özel kişilik bozukluklarında dikkatli bir çalışma önerilmektedir.

Online EMDR terapisi yapılır mı?

Online EMDR terapisi, son yıllarda yaşam koşuşturması, “ismi lazım olmayan” keşke hiç yaşanmamış olsa dediğimiz salgın hastalıklar ve yurtiçi/yurtdışına yerleşim yeri değişiklikleri nedeniyle gelişmiş ve yaygınlaşmıştır. Online EMDR, yöntem ve teknik açısından yüz yüze yapılan EMDR terapisine çok benzemektedir. Sadece, EMDR Kit adında bir uygulama telefona indirilerek kulaklık vasıtasıyla ses uyarımı ritminin terapist tarafından uygulama arayüzü etkileşimi üzerinden sağlanmasıyla anılar çalışılmaktadır. Online EMDR, destek almak isteyen çocuk, ergen ve yetişkinlere özel uygulama yöntemleriyle yapılabilmektedir.

Emdr Terapisi aşamaları nelerdir?

EMDR terapisinin aşamaları, günümüzde başlıca 8 aşama halinde ortaya konulabilir:

1.Aşama: Danışanın geçmiş hikayesinin dinlenmesi, EMDR ’ye uygunluk tespiti ve EMDR terapi planının oluşturulmasıdır.

2.Aşama: Danışanın EMDR terapisi için bilgilendirilerek EMDR sürecine hazırlanmasıdır.

3.Aşama: Çalışılması hedeflenen olumsuz anının duygu ve düşünce açısından özelliklerinin tespiti ve kişinin bu olumsuz anıyı olumluya değiştirmek için motivasyonunun değerlendirilmesidir.

4.Aşama: EMDR uygulanan danışan yukarıda uygulama teknikleri ile olumsuz anı, bedensel duyu, düşünce ve duygular zihin akışı yöntemi ile serbest bırakılarak yeniden işlenerek hafifletilir.  EMDR uygulayan terapist, danışana kılavuzluk ederek yönlendirir ve zaman zaman danışanın serbest zihin akışını durdurarak onunla konuşur ve yönlendirici aktif dinleme yapar. Özetle, olumsuz anıların hatırlanması sırasında danışanın güvende hissetmesinin desteklenmesi amacıyla duyarsızlaştırılmasıdır.

5.Aşama: Danışanın çalışılan anılar üzerinde tekrar hatırlandığı durumlarda bile pozitif inanç ve güvenlik hissinin sağlamlaşması için yerleştirme aşamasıdır.

6.Aşama: Danışanın EMDR terapisi sürerken anı ile ilgili bedeninde fiziksel veya psikolojik olarak (somatik, psikosomatik) rahatsızlık duyup duymadığını belirlemek için yapılan beden taraması aşamasıdır.

7.Aşama: EMDR terapisti, danışana EMDR terapisi seansında gözlediği önemli konuları danışanın fayda sağlayacağı şekilde anlatır. Olumsuz anının hatırlanması durumunda kullanabileceği rahatlama teknikleri anlatılarak çalışmanın sonundaki kapanış aşamasıdır.

8.Aşama: Önceki EMDR seansında olumlu anıların yeterince yerleşip yerleşmediğinin belirlendiği yeniden değerlendirme aşamasıdır. Bu aşamada, olumsuz anı yükü yeterince azalmadıysa çalışma devam ettirilir. Eğer, yeterince olumsuz anı yükü azaltılıp kişi bu konuda güvende hissediyorsa, çalışılması gerekli olan diğer anılar üzerinde çalışılabilmektedir.

İstanbul EMDR Terapisi

İstanbul EMDR terapisi açısından oldukça fazla psikoterapist ve EMDR uzmanına ulaşılabilecek bir şehirdir. Ben, meslekte yaklaşık 23 yıldır psikolog olarak, 8 yıldır İstanbul Ataşehir’de psikoterapist olarak hizmet vermekle birlikte son 4 yıla yakın bir süredir aktif olarak 2. Seviye EMDR terapisti olarak da İstanbul’da hizmet vermekteyim.  Eğitimimi EMDR-Türkiye Derneği’nden iki farklı seviyede lisanslanarak almış bulunmaktayım. Klinik psikolog olarak İstanbul’da EMDR terapisi yapan, mesleğine değer katan, danışanlarının onlara başvurdukları konularda pek çok faydalı psikoterapi çalışmasına imza atan meslektaşım bulunmasından gurur duymaktayım. İstanbul Ataşehir’de EMDR terapisi alanında yüz yüze psikoterapi yapmakla birlikte, İstanbul dışından da Online EMDR terapisi ile İstanbul Anadolu Yakası, İstanbul Avrupa Yakası, Anadolu şehirlerimizin tümü, Avrupa Kıtası, Asya Kıtası, ve Türkiye dışından dünyanın her yerinden Türkçe ve İngilizce konuşan danışanlara başvurdukları takdirde programım müsait oldukça şahsen, programım müsait değilse de yakın civardaki güvendiğim değerli meslektaşlarıma veya derneklere yönlendirerek profesyonel yardım sunmaktayım.